Qershor 23, 2023 | Friday
Që nga viti 2014, Erasmus+ ka qenë programi kryesor i BE-së që mbështet arsimin e lartë, duke hapur dyert për një gamë të gjerë mundësish karriere. Ne patëm rastin të bisedojmë me Mimika Dobroshin, koordinatoren e Zyrës Erasmus + Kosovë, për të kuptuar më shumë për mundësitë e ndryshme të bashkëpunimit që ofron programi në arsimin e lartë, aftësimin profesional, arsimin shkollor dhe rini.
EH: Për shumë vite, Erasmus+ është bërë pjesë integrale e sistemit arsimor të Kosovës, me mijëra studentë dhe akademikë që marrin pjesë në program. Çfarë mundësish specifike u ofron Erasmus+ qytetarëve të Kosovës, veçanërisht brezit të ri? Cilat iniciativa specifike nga Erasmus+ janë zbatuar në Kosovë?
MD: Erasmus+ është programi i BE-së i krijuar për të mbështetur arsimin, trajnimin, rininë dhe sportin në Evropë. Ai ka një buxhet të vlerësuar prej 26.2 miliardë euro për periudhën 2021-2027, duke përfshirë 374 milionë euro për rajonin e Ballkanit Perëndimor. Programi për 2021-2027 vendos një theks të madh në përfshirjen sociale, tranzicionin e gjelbër dhe digjital, dhe nxitjen e pjesëmarrjes së të rinjve në jetën demokratike.
Erasmus+ përputhet me prioritetet dhe aktivitetet e përshkruara në Zonën Evropiane të Arsimit, Planin e Veprimit për Arsimin Digjiital dhe Agjendën Evropiane të Aftësive. Ai ofron mundësi për mobilitet dhe bashkëpunim në fusha të ndryshme, duke përfshirë: Arsimin e lartë, i cili është i disponueshëm që nga viti 2014; Arsimi dhe trajnimi profesional, i cili u bë i disponueshëm në vitin 2021; Arsimi shkollor, duke përfshirë edukimin dhe kujdesin në fëmijërinë e hershme, do të jetë në dispozicion për Kosovën duke filluar nga viti 2024; Arsimi i të rriturve do të jetë i disponueshëm për Kosovën nga viti 2025; Aktivitetet rinore janë të disponueshme që nga viti 2021; Iniciativat në lidhje me sportin janë gjithashtu të disponueshme që nga viti 2021.
Në Kosovë, ndërmjet viteve 2015 dhe 2022, janë zhvilluar gjithsej 7,685 mobilitete si pjesë e programit Erasmus+. Prej tyre, 5,012 studentë dhe staf akademik kanë udhëtuar nga Kosova në Evropë, ndërsa 2,673 kanë udhëtuar në Kosovë përmes aksionit ndërkombëtar të mobilitetit kreditor të programit Erasmus+.
Deri në vitin 2022, institucionet e arsimit të lartë në Kosovë kanë përfituar nga 50 projekte të Ngritjes së Kapaciteteve në fushën e Arsimit të Lartë, 5 projekte Jean Monnet, dhe 2 projekte Erasmus Mundus Joint Masters. Duke filluar nga viti 2021, ka pasur një projekt shtesë Erasmus Mundus Design Measures.
Për më tepër, nga viti 2015 deri në vitin 2022, gjithsej 41 Bursa të Përbashkëta Master Erasmus Mundus janë ndarë për studentët nga Kosova.
Vetëm në vitin 2022 janë realizuar 9 projekte të suksesshme të Ngritjes së Kapaciteteve në fushën e Arsimit dhe Formimit Profesional, 8 projekte për Rininë dhe 4 projekte në Sport. Këto tri kategoritë e fundit (AFP, Rini dhe Sport) janë hapur rishtazi për Kosovën në vitin 2021 dhe pritet që këto veprime të gjenerojnë interesim në rritje në të ardhmen.
Veprimet Erasmus+ që janë në dispozicion për Kosovën përfshijnë si në vijim: Lëvizshmërinë Ndërkombëtare të Kredive, Masterin e Përbashkët Erasmus Mundus, Masat e Dizajnit Erasmus Mundus, Ngritjen e Kapaciteteve në fushën e Arsimit të Lartë, Ngritjen e Kapaciteteve në fushën e Arsimit dhe Trajnimit Profesional, Ngritjen e Kapaciteteve në fusha e Rinisë, Ngritja e Kapaciteteve në fushën e Sportit, Jean Monnet, Shkëmbimi Virtual dhe Aleanca e Universiteteve Evropiane.
EH: Cilat janë rrugët kryesore për rritje personale dhe profesionale që Erasmus+ ofron për të rinjtë e Kosovës?
MD: Ky program jo vetëm që ndërton kapacitetet e dikujt, por gjithashtu zgjeron rrjetin, integron individët në kulturën dhe traditat pozitive të vendit pritës dhe rrit kompetencën e tyre në gjuhë të huaj. Arsimi, trajnimi, rinia dhe sporti janë fusha kyçe që mbështesin qytetarët në zhvillimin e tyre personal dhe profesional. Arsimi dhe trajnimi me cilësi të lartë, gjithëpërfshirës, së bashku me mësimin informal dhe joformal, përfundimisht pajisin të rinjtë dhe pjesëmarrësit e të gjitha moshave me kualifikimet dhe aftësitë e nevojshme për pjesëmarrje kuptimplotë në shoqërinë demokratike, mirëkuptim ndërkulturor dhe një tranzicion të suksesshëm në punë tregu.
EH: Si ka kontribuar Erasmus+ në nxitjen e shkëmbimit kulturor dhe mirëkuptimit mes studentëve në Kosovë?
MD: Kosova, me popullsinë më të re në Evropë, përfiton shumë nga programet si Erasmus+, të cilat kanë një ndikim të madh tek të rinjtë tanë. Programi Erasmus+ fuqizon, lidh dhe zgjeron horizontet e tyre duke ofruar mundësi të ndryshme. Nëpërmjet këtij programi, studentët kanë fituar shumë aftësi të buta nga përvojat e tyre të shkëmbimit, duke përfshirë aftësinë gjuhësore, ekspozimin kulturor dhe aftësinë për të udhëtuar në shumë vende të Evropës duke qenë financiarisht të pavarur. Procesi i liberalizimit të vizave do të rrisë më tej efikasitetin dhe aksesin e lëvizshmërisë dhe pritet të gjeneroj edhe më shumë interes tek studentët dhe stafi akademik për të shfrytëzuar mundësitë e ofruara nga Erasmus+.
EU: Cilat iniciativa janë duke u zbatuar për të promovuar pjesëmarrje më të madhe të grupeve të nënpërfaqësuara, siç janë studentët me aftësi të kufizuara ose studentët me prejardhje të pafavorshme, në programin Erasmus+ në Kosovë?
MD: Janë disa iniciativa të zbatuara nga KEO dhe HEI përmes projekteve të tyre për ngritjen e kapaciteteve në arsimin e lartë për të promovuar programin Erasmus+. Këto nisma përfshijnë:
Fushata ndërgjegjësuese dhe informuese: Këto fushata synojnë të rrisin ndërgjegjësimin për programin Erasmus+ tek grupet e nënpërfaqësuara, si studentët me aftësi të kufizuara ose studentët me prejardhje të pafavorshme. Qëllimi është të informohen studentët për përfitimet, mundësitë dhe mbështetjen e disponueshme të ofruar nga programi;
Informacion dhe mbështetje e qasshme: Janë bërë përpjekje për të siguruar që informacioni rreth programit Erasmus+ të jetë i qasshëm për studentët me aftësi të kufizuara dhe studentët me prejardhje të pafavorshme. Kjo mund të përfshijë ofrimin e informacionit në formate të shumta dhe sigurimin që procesi i aplikimit dhe shërbimet mbështetëse të jenë gjithëpërfshirëse dhe të përshtatshme për nevojat e tyre;
Mbështetja financiare dhe bursat: Duke ditur se barrierat financiare mund të pengojnë pjesëmarrjen e grupeve të nënpërfaqësuara në programet e shkëmbimit, bursat dhe mbështetja financiare u vihen në dispozicion studentëve me prejardhje të pafavorshme. Kjo mbështetje mbulon shpenzimet e udhëtimit, kostot e jetesës dhe shërbimet shtesë të nevojshme në lidhje me aftësitë e kufizuara të tyre;
Mentorimi dhe udhëzimi i synuar: Grupet e nënpërfaqësuara marrin mentorim dhe udhëzime të synuara për t’i ndihmuar ata në navigimin e procesit të aplikimit, të kuptojnë mundësitë e disponueshme Erasmus+ dhe të adresojnë çdo shqetësim ose sfidë që mund të hasin;
Dizajnimi gjithëpërfshirës i programit: Koordinatorët e projektit Erasmus+ punojnë drejt krijimit të një dizajni programi gjithëpërfshirës që merr parasysh nevojat dhe sfidat e ndryshme me të cilat përballen grupet e nënpërfaqësuara, duke siguruar që perspektivat dhe kërkesat e tyre të merren parasysh dhe të akomodohen.
EH: Cilat janë disa histori suksesi të studentëve të Kosovës që janë kthyer nga përvoja e tyre në Erasmus+ dhe kanë dhënë kontribute të rëndësishme në komunitetet e tyre?
MD: Të rinjtë kanë përfituar shumë nga programi Erasmus+, duke fituar aftësi të vlefshme, njohuri gjuhësore dhe duke zgjeruar horizontet e tyre si dhe duke krijuar miqësi dhe partneritete. Studimet e fundit kanë treguar se Erasmus+ ka një ndikim pozitiv në cilësinë e jetës dhe perspektivat e karrierës së studentëve, si gjatë kohës së tyre jashtë vendit ashtu edhe shumë kohë pas pjesëmarrjes së tyre në program. Për më tepër, programi është treguar se nxit inovacionin dhe promovon përfshirjen sociale në arsimin e lartë.
E rëndësishmja, Erasmus+ i ndihmon studentët të zbulojnë aspiratat e tyre për karrierë pas diplomimit. Veçanërisht, sipas studimit të Asociacionit të Alumnive të Ballkanit Perëndimor Tracer për të diplomuarit Erasmus nga vendet e BP6, gjysma e të intervistuarve kosovarë të punësuar ia atribuojnë punën e tyre aktuale aftësive të fituara gjatë studimeve të tyre jashtë vendit. Për më tepër, 65% e të anketuarve deklarojnë se i përdorin njohuritë dhe aftësitë e fituara gjatë studimeve jashtë vendit në punësimin e tyre aktual. Në mesin e të anketuarve kosovarë, 40% janë të punësuar dhe nuk studiojnë më, ndërsa 8% janë duke kërkuar punësim në mënyrë aktive.
Shumë nga këta individë punojnë në universitete, duke kontribuar në komunitetet e tyre dhe duke avancuar metodologjitë e mësimdhënies bazuar në përvojat e tyre me Erasmus+ në BE. Shumica (80%) janë të punësuar në rajonin e Ballkanit Perëndimor, ndërsa afërsisht 14% punojnë në një vend të BE-së dhe vetëm një pjesë e vogël (3%) udhëtojnë ndërmjet këtyre rajoneve.