Juni 5, 2025 | Cetvrtak
Grad Gnjilane je po prvi put bio domaćin Festivala evropskog filma (EEF) od 6. do 8. maja 2025. godine, događaja čiji je cilj bio jačanje kulturnih veza između Kosova i Evropske unije. Festival evropskog filma, koji je organizovala Evropska kuća Kosovo u saradnji sa lokalnom nevladinom organizacijom “Varg e Vi”, bio je dio proslave Dana Evrope za 2025. godinu.
U pravom duhu proslave evropskih vrednosti i približavanja lokalnog stanovništva njima, festival je predstavio filmove iz Nemačke, Italije, Belgije, Luksemburga, Grčke, Hrvatske, Holandije, Austrije i Slovenije. Prisustvo diplomatskih predstavnika visokog ranga na svakoj večeri govorilo je o važnosti filma kao mosta između naroda.
Svake godine, proslave Dana Evrope se šire u različitim gradovima širom Kosova. U tom nastojanju, saradnja sa lokalnim akterima civilnog društva je od najvećeg značaja. “Varg e Vi”, ovogodišnja centralna tačka u Gnjilanu, osnovan je 2011. godine i od tada je postao kamen temeljac kulturnog života u regiji Kosovskog pomoravlja. Prvobitno zamišljena kao centar za savremenu umetnost, organizacija je rasla i obuhvatila vizuelne umetnosti, pozorište, poeziju, film, baštinu i nastup – organizujući izložbe, festivale, radionice i međunarodnu saradnju.
Evropski filmovi u fokusu
Festival evropskog filma, koji je održan od 6. do 8. maja u Gnjilanu, predstavio je produkcije iz devet različitih evropskih država. Otvaranju su prisustvovali zamenici šefova misija Nemačke i Italije na Kosovu, Matias Konrad i Kiara Kastaldo.
U svojim uvodnim izlaganjima, oba predstavnika su govorila o značaju saradnje u kinematografiji između različitih zemalja EU.
Festival je otvoren projekcijom filma “Io Sto Bene” (Dobro sam), koprodukcija Italije, Nemačke, Luksemburga i Belgije, koji prikazuje priču o Antoniju, starijem italijanskom imigrantu u Luksemburgu koji upoznaje Leu, mladu italijansku umetnicu koja se trudi da se izgradi u inostranstvu. Film je refleksija o identitetu, raseljavanju i međugeneracijskom iskustvu migranata.
Druge večeri, predstavnici grčke i hrvatske ambasade pridružili su se festivalu u Gnjilanu, koji je bio rezervisan za prikazivanje filmova iz Grčke, Hrvatske i Italije. Linije između razuma i ludila su zamagljene u grčkom filmu „Dodo“, koji je prikazan druge večeri festivala i otkrio je priču o finansijski problematičnoj porodici koja se pripremala za udaju svoje ćerke u bogatu porodicu kada se pojavio dodo – ptica koja je izumrla pre 300 godina – i koja je poremetila tok događaja. Teme slobode i snova o begu od ograničenog života istražuju se u hrvatskom filmu „Murina“, koji je takođe prikazan druge večeri festivala. Drugo veče je zatvoreno projekcijom filma „Primadonna“ iz Italije, koji prati Liu, mladu Sicilijanku iz 1960-ih koja, nakon što je bila izložena prisilnom braku nakon seksualnog napada, dovodi u pitanje društvene norme tražeći pravdu, dovodeći u pitanje tradiciju reparativnog braka.
Treće veče Festivala evropskog filma bilo je rezervisano za filmove Mitra (Holandija), Sirens Don’t Cry – Sirene ne plaču (Austrija) i The Innocent Man – Nevin čovek (Slovenija), koji prikazuju snažne teme poput traume, identiteta, pravde i ljudske čežnje za transformacijom i iskupljenjem. Festival je ugostio predstavnike holandske, austrijske i slovenačke ambasade, koji su održali uvodne govore pre prikazivanja filmova.